Erik Yetiştiriciliği

Üretim miktarı bakımından sert çekirdekli meyveler içerisinde kayısı ve şeftaliden sonra 3. sırada yer alan eriklere ait, ülkemizde beş farklı tür olmasına karşın, bunlardan 3  tür ticari bakımdan önemlidir.

  • Avrupa grubu erikler: Genelde oval (yumurta) şeklinde meyveleri olan bu tür, ülkemizde erik üretim miktarında en fazla orana sahiptir. Sofralık tüketimin yanı sıra kurutmalık, meyve suyu, reçel, marmelat, konserve şeklinde işlemeye de uygundur.
  • Japon grubu erikler: Çin kökenli olan  bu türe ait erikler kalp yada yuvarlak şeklindedir. Meyve tane iriliği Avrupa grubu eriklere göre daha fazla olan bu tür, haziran-eylül dönemini kapsayan geniş bir periyotta olgunlaşır. Yalnızca taze tüketim amacı ile üretilir. Son yılarda tüketicilerden gelen talepler doğrultusunda bu türe ait çeşitlerin üretimi hızla artmaktadır.
  • Yeşil erikler (Can erikleri):  Bu tür, diğer erik türleri için anaç olarak kullanıldığı gibi, meyveleri gerek yeşil olum, gerekse yeme olumu devrelerinde sofralık olarak değerlendirilir.

İklim İstekleri

  • Farklı erik türlerinin iklim istekleri birbirinden oldukça farklıdır. Can erikleri ılıman, Avrupa grubu erikler soğuk ılıman,  Japon grubu  erikler ise kışları çok sert geçmeyen ılıman ve sıcak ılıman iklimlerde en uygun şekilde yetişir. Diğer meyve türlerinde olduğu gibi, erik ağaçlarının kış döneminde üşüme istekleri + 7 0C ‘nin altındaki toplam saat olarak farklı erik türlerine göre değişmektedir. Can eriklerinde  bu süre, toplam 600 - 800, Japon eriklerinde 700 - 1000, Avrupa eriklerinde 800-1200 saat arasında değişmektedir.
  • Japon grubu ve Can grubu erikler, Avrupa grubu eriklere göre 3-4 hafta erken çiçeklendikleri için Akdeniz Ege, güney Marmara Bölgeleri dışındaki bölgelerde sık, sık ilkbahar geç donlarına maruz kalırlar. Özellikle küçük meyveler dona çok hassas olup -1,1 ile -0,6 0C ’de zararlanmaktadır.

Toprak İstekleri

  • Erikler toprak istekleri bakımından orta derecede seçicidirler. Saçak köklü olduklarından, derinliği az olan topraklarda yetiştirilebilmektedirler. Can erikleri fakir, drenajı iyi olmayan, kireç oranı fazla olan topraklarda da iyi sonuç verebilir. Japon grubu erikler, diğer erik türlerine göre daha fazla seçicidirler. Bu gruba giren erikler derin, bitki besin maddelerince zengin topraklarda yetiştirilmelidirler. İyi drene edilmemiş, ağır topraklarda erikler, diğer sert çekirdekli meyve türlerine göre daha iyi sonuç verirler. Erikler pH’sı 6,5-7,2 arasında olan topraklarda kolaylıkla yetiştirilebilmektedir.

Bahçe Kurma

  • Bahçe tesis edilmeden önce özellikle bahçede su birikiminin önlenmesi için, mutlaka drenajın ve toprak tesviyesinin yapılması, ayrıca yabancı ot mücadelesinin ya herbisitlerle ya da derin sürümlerle yapılması zorunludur. Sulama amacı ile damla sulama sistemi kurulacaksa, dikimden önce bu sistemin de kurulması gerekmektedir. Yapılan araştırmalar, işletmelerin karlı olabilmesi için ideal bahçe büyüklüğünün 40-50 dekardan az olmaması gerektiğini ortaya çıkartmıştır.
  • Kurulacak erik bahçelerinde kullanılacak çeşitlerin kendine uyuşmaz olması halinde, mutlaka dölleyici çeşidin belirli oranlarda bahçede bulundurulmasına özen gösterilmelidir. Dölleyici çeşidin oranı % 10 dan % 50’ ye kadar oranlarda değişebilir. İlkbahar geç donlarının görüldüğü bölgelerde kurulacak bahçelerde, ağaçlarda erken uyanmanın önüne geçilmesi amacı ile, bahçe yeri seçiminde kuzeye bakan yamaçlar tercih edilmelidir. Kışı ılık geçen bölgelerde ağaçların dikimi sonbaharda, diğer bölgelerde ise ilkbaharda dikim yapılması gerekmektedir.

Dikim Aralığı

  • Kapama erik bahçelerinde kare ve üçgen dikim şekli uygundur. Kullanılan anaca göre dikimde uygulanacak sıra üzeri ve sıralar arası mesafeler 6x6m, 6x5m, 5x4 m şeklinde olabilir. Eğer bahçemizin sahip olduğu toprak, bitki besin maddelerince çok zenginse ağaçlara verilecek aralık ve mesafeler geniş tutulmalıdır.

Fidan Dikimi

  • Fidan dikimi için 60x60 cm boyutlarında çukurların açılması uygundur. Çukur derinliği 50 cm’den az olmamalıdır. Dikimden önce fidanlarda kök budaması yapılması gereklidir. Fazla uzamış, kırık, yada kıvrık kökler kesilir. Yan dallar da 2-3 göz üzerinden budanır. Fidan dikimlerinde dikim tahtası kullanılmalıdır. Dikimde fidan aşı noktası dikim tahtasının 2-3 cm üzerinde olacak şekilde tutulmalıdır. Dikimde çukurun üstünden çıkan toprakla yanmış ahır gübresi karıştırılarak, çukurun yarısına kadar doldurularak bir kümbet oluşturulur. Fidan kökleri serbest kalacak şekilde bu kümbete oturtulur. Çukurun dibinden çıkan toprak, üst kısma konarak sıkıştırılır. Fidanın aşı noktasının toprak altında kalmamasına özen gösterilir. Ayrıca toprak yeterli rutubete sahip olsa dahi, can suyu verilmesine özen gösterilmelidir. Dikimden sonra ağacın kuvvetli rüzgarlardan zararlanmaması için, hakim rüzgarın estiği yönde ağaca 15-20 cm  mesafede herek dikilir ve esnek bir materyalle, ağaca sekiz şeklinde bağlanır.
  • Dikimden sonra fidanın tepesinin 70- 80 cm’ den kesilmesi ağaçta bir bodurluk sağlamaktadır. Böylece ağacın dikine değil de yayvan büyümesi sağlanmış olur.

Anaç

  • Hemen tüm meyve türlerinin yetiştiriciliğinde anaç kullanımı zorunludur. Anaçlar üzerine aşılanan çeşidin gelişimi, hastalık ve zararlılara dayanımı, verimi, meyve kalitesi, erkenciliği ya da geççiliği, kurağa ve dona dayanımı, kirece ve tuzluluğa dayanımı, taban suyuna dayanım üzerine ve bitki besin maddelerinin topraktan alımına etki etmektedirler.

Erik Anaçları

  • Eriklerde en yaygın olarak, çöğür anaçları kullanılmaktadır. Çöğür anacı olarak, Can eriklerinin yabani formları (Myrobalan) anaçlarının tercih edilmesi uygundur. Eriklerde klon anaçları kullanımı gittikçe yaygınlaşmaktadır. Bunlardan en önemlileri, Myrobalan 29 C, Myrobalan B, Myrobalan GF31, Marianna 2624, Marianna GF8-1, Saint Julien A, Saint Julien 655/2, Pixy ve şeftali  badem melezi olan  GF 677 anaçlarıdır. Son yıllarda erik şeftali melezi Citation anacı bulunmuştur. Myrobalan ve Mariana anaçları kuvvetli gelişen anaçlardır. Bunlar ağır toprak şartlarına iyi adapte olmaktadırlar. Saint Julien anaçları orta kuvvette gelişen anaçlardır. Daha çok yağışlı bölgeler için önerilmektedirler. GF 677 anacı çok kuvvetli gelişir. Kirece dayanımı iyidir. Pixy zayıf gelişen bir anaçtır.